Izba Tradycji Kopalni „Dębieńsko”

Izba Tradycji Kopalni „Dębieńsko” powstała tak naprawdę na początku lat 80 XX wieku. Jej początki należałoby datować na lata 1983-84, kiedy ówczesny dyrektor kopalni, Andrzej Kapłanek wystąpił z inicjatywą utworzenia miejsca w którym znalazłyby się pamiątki związane z kopalnią a gromadzone od lat. Wówczas powstała ona w budynku poza terenem kopalni. Od tego czasu kilkakrotnie zmieniała swoją lokalizację, by ostatecznie w 2011 trafić do budynku dawnej cechowni.

Jednym z najtrudniejszym momentów w historii Izby Tradycji KWK Dębieńsko był rok 2000, czyli moment zamknięcia kopalni. Pojawiło się realne zagrożenie, że podobnie jak w przypadku większości tego typu miejsc działających przy zamykanych kopalniach, zostanie ona zlikwidowana. To właśnie wtedy działacze Koła Zakładowego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Górnictwa podjęli starania o przejęcie opieki nad Izbą, które zakończyły się podpisaniem porozumienia z dyrektorem Kopalni Knurów pod zarząd której miała trafić Izba Tradycji, zaakceptowanego przez późniejszych zarządców obiektu: Gliwicką Spółkę Węglową i Kompanię Węglową.

Izba Tradycji obecnie podzielona jest na kąciki tematyczne przedstawiające różna aspekty górniczego życia na Śląsku. Eksponaty zostały zgromadzone w 5 pomieszczeniach o łącznej powierzchni 350 km2. Największe z pomieszczeń – sala główna (dawna cechownia kopalni) ma aż 200m2. To tutaj w szklanych gablotach, wyeksponowane są najcenniejsze pamiątki po kopalni – stare mapy, fotografie, dawne lampy górnicze czy mundur pochodzący z XX wieku. Na ścianach zamieszczono wielkie reprodukcje starych czarno-białych zdjęć kopalni i górników w niej pracujących. Znajduje się tutaj także kolekcja 13 sztandarów, w tym 5 sztandarów kopalni. Najstarszy z nich pochodzi z 1898 roku, najnowszy ma dokładnie wiek mniej – został wyszyty z okazji obchodów 100-lecia kopalni w 1998 roku.

Tuż obok głównej sali znajduje się mniejsze pomieszczenie, w którym zebrano sprzęty i przedmioty życia codziennego, narzędzia gospodarcze i rzemieślnicze, modele maszyn i urządzeń górniczych odwzorowane z niesamowitą dbałością o szczegóły. Tutaj także znajduje się sprzęt używany w grudniu każdego roku, czyli przedmioty ceremonialne i rekwizyty Karczmy Piwnej – wśród nich ławę „nigdy nieomylnego prezydium”, dyby czy skórę górniczą, wykorzystywaną przy obrzędzie skoków.

Przechodząc przez kolejne sale możemy zobaczyć wystawę o produkcji cegły. Umieszczono tam takie właśnie cegły z których zbudowane są czerwieńskie Familoki. W sali obok znajduje się ołtarz św. Barbary, patronki górników (nie ma w nim historycznego obrazu św. Barbary, który dawniej znajdował się w Izbie Tradycji – ten w 2000 roku został przeniesiony do kościoła p.w. św. Józefa).
W osobnym pomieszczeniu zaaranżowano sale kinową ze zbiorami filmów o tematyce górniczej na taśmach celulidowych 35 mm oraz zbiory nagrań na taśmach VHS. Zarejestrowano na nich ważne wydarzenia z historii Kopalni Dębieńsko.

Tuż obok salki kinowej znalazła się rekonstrukcja wyrobiska dołowego, wystawa sprzętu ratowniczego, wystawa maszyn do pisania, maszyn liczących oraz starych komputerów.