OFICJALNY PRZEWODNIK TURYSTYCZNY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
Kompleks budynków Muzeum Śląskiego, znajdujący się na terenie dawnej Kopalni Węgla Kamiennego Katowice, wraz z innymi powstałymi tutaj instytucjami tworzy Strefę Kultury – nowe centrum życia kulturalnego miasta. Kopalnia węgla kamiennego “Katowice” pracowała od trzeciego dziesięciolecia XIX wieku, aż do końca stulecia ubiegłego. Łącznie wydobyła około 120 mln ton węgla. Pozostały po niej charakterystyczne, zabytkowe budynki, spośród których duża część została zbudowana jeszcze w XIX wieku, a poszczególnym gmachom nadano kształty nawiązujące do budownictwa romańskiego i gotyckiego. To właśnie te tereny pokopalniane zagospodarowało na swoją nową siedzibę Muzeum Śląskie.
Kopalnia, znana ostatnio pod nazwą „Katowice”, funkcjonowała na terenie Bogucic - centralnej dzielnicy dzisiejszych Katowic. W pierwszej połowie XIX wieku była to osada wchodząca w skład rozległego majątku z centrum w Mysłowicach, którego właścicielami byli Mieroszewscy. Kopalnia ruszyła w 1823 roku, a wśród jej założycieli znajdowali się Ignacy Ferdynand von Beym i Stanisław Mieroszewski. Od imienia tego pierwszego kopalnia przyjęła nazwę „Ferdynand”.
Pod koniec lat 30. XIX wieku Mieroszewscy sprzedali swój majątek rosnącym w potęgę Wincklerom. W rękach tego możnego rodu oraz ich spadkobierców pozostał zakład przez mniej więcej sto lat. Po przyłączeniu Śląska (wraz z Katowicami) do odrodzonego państwa polskiego, kopalnia istniała nadal pod nazwą „Ferdynand”, by w 1936 roku zmienić ją na „Katowice”. W następnym roku właścicielem przedsiębiorstwa została Wspólnota Interesów Górniczo-Hutniczych. Podczas II wojny światowej kopalnię włączono w skład koncernu „Hermann Goering”, a po jej zakończeniu – upaństwowiono.
Do najciekawszych budowli zaliczają się: budynek nadszybia z wieżą wyciągową szybu „Bartosz” z 1883 roku, maszynownia tegoż szybu (z czynną maszyną parową, skonstruowaną w 1895 roku), dawna elektrownia, postawiona w latach 1893-95, maszynownia i wieża wyciągowa szybu „Warszawa” z początku XX wieku, dawna maszynownia szybu „Gwarek”, łaźnia dozoru górniczego, magazyny, stolarnia i 40-metrowa wieża ciśnień.
Nowa siedziba Muzeum Śląskiego (ul. T. Dobrowolskiego 1) powstawała od 2007 r. według projektu biura Riegler Riewe Architekten z Grazu w Austrii. Zgodnie z ich koncepcją większość kondygnacji głównego budynku znajduje się pod ziemią. Większość ekspozycji znajduje się w podziemnych salach, a historyczny pejzaż miasta jest wzbogacony jedynie o szklane boksy doświetlające wnętrza. Przeszklone boksy umożliwiają oglądanie wystaw w świetle dziennym, mimo iż znajdują się one na głębokości ponad 14 metrów poniżej poziomu terenu. Główną częścią kompleksu architektonicznego Muzeum Śląskiego stanowi ośmiokondygnacyjny budynek, w którym aż 4 poziomy znajdują się pod ziemią. Na kondygnacji P-2 zobaczymy Galerię sztuki polskiej od 1800 do 1945 roku, Galerię sztuki polskiej po 1945 roku, Galerię plastyki nieprofesjonalnej. Na kondygnacji P-4 prezentowane są wystawy: Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów, Galeria śląskiej sztuki sakralnej, Laboratorium przestrzeni teatralnych - przeszłość w teraźniejszości, Centrum Scenografii Polskiej oraz ekspozycji czasowych. Na terenie Muzeum znajduje się Wieża wyciągowa szybu kopalnianego "Warszawa", do której dobudowano panoramiczną windę. Rozciąga się z niej panorama na całe miasto.
Muzeum Śląskie, fot. arch UMK
