Drewniany kościół pw. Wszystkich Świętych w Sierotach

Sieroty, w gminie Wielowieś, jedna z wsi powiatu gliwickiego, to interesujące miejsce, przez które przechodzi Szlak Architektury Drewnianej województwa śląskiego. Znajduje się tu zabytkowy kościół Wszystkich Świętych, stanowiący siedzibę parafii o bardzo długiej historii. Budowla ma o tyle ciekawą formę, iż jest to świątynią o oryginalnej konstrukcji drewniano-murowanej. Do cennych zabytków we wnętrzu należy przede wszystkim gotycka polichromia, dziś częściowo nieczytelna.

Parafia w Sierotach

Sieroty to wieś o bardzo starym rodowodzie, wzmiankowana już pod koniec w. XIII. Tutejsza parafia powstała zapewne znacznie wcześniej, na początku tegoż wieku. Miejscowość miała swój własny kościół na pewno w r. 1299, jednak nie dotrwał on do czasów dzisiejszych. Obecną budowlę wzniesiono w wieku XV, z których to czasów pochodzą zarówno elementy drewniane, jak i murowane. Murowane jest prezbiterium pochodzące z 1427 roku, połączone z drewnianą nawą z 1457 r.

Wielki pożar?

Gdy właściciel Sierot, Krzysztof von Czornberg przeszedł w połowie XVI w. na luteranizm, kościół znalazł się w rękach protestantów, którzy prawdopodobnie zamalowali freski. W 1629 r. stał się ponownie świątynią katolicką. W 1687 dach zwieńczono drewnianą sygnaturką. Wiadomo, że pod koniec XVII w. kościół Wszystkich Świętych był w złym stanie, zaś część opracowań wskazuje na wielki pożar, który w 1700 r. strawić miał obiekt wraz z cała wsią. Wówczas to zniszczona nawa – zapewne murowana - miała zostać zastąpiona drewnianą, która zachowała się do dziś.

Ostatnie badania dostarczają wielu wątpliwości co do niektórych dawniejszych przekonań. Przypuszczać można bowiem w ich świetle, iż kościół nie uległ spaleniu, a jedynie został uszkodzony, co spowodowało konieczność gruntownego remontu. Wtedy także, na początku XVIII w. zbudowano obok niego drewnianą wieżę. Obecna natomiast, złączona z nawą budowli, pochodzi z 1770 roku. Kościół także później kilkakrotnie odnawiano.

Charakterystyka kościoła

Orientowana budowla składa się dzisiaj z prezbiterium i zakrystii, zbudowanych z kamienia łamanego oraz nawy, szerszej od prezbiterium, o konstrukcji zrębowej - z drewna jodłowego. Nawa otoczona jest sobotami. Dach pokryty został gontem, a nad prezbiterium wieńczy go sygnaturka. Od zachodu do kościoła przystawiona jest wieża o konstrukcji słupowej, z cebulastym hełmem.

Wyposażenie

Do wyposażenia należy późnorenesansowy ołtarz główny pochodzący z 1622 roku, z obrazem Matki Bożej Królowej Niebios, adorowanej przez świętych oraz z malowidłem św. Floriana, ratującego wieś przed pożarem (jest to jeden z intrygujących motywów, który pozwala wątpić, czy kościół Wszystkich Świętych spłonął w roku 1700). Kompozycję ołtarza dopełniają rzeźby świętych. Barokowa ambona oraz organy pochodzą z pierwszej połowy XVIII w., klasycystyczna chrzcielnica natomiast z pierwszej połowy XIX.

Cenne, późnogotyckie rzeźby Matki Bożej i św. Józefa przekazano w depozyt do Ośrodka Formacyjno-Edukacyjnego Diecezji Gliwickiej w Pocysterskim Zespole Klasztorno-Pałacowym w Rudach. Cenna jest także gotycka polichromia na ścianach prezbiterium. Pochodzi ona z ok. 1470 r., a po czasach, gdy była zamalowana (być może podczas reformacji) została - w latach międzywojennych - odsłonięta. Wśród wielu (dziś nieczytelnych lekko) scen dostrzec można obrazy z życia Chrystusa oraz postaci świętych.