OFICJALNY PRZEWODNIK TURYSTYCZNY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
Pszczyna słynie z jednej z najpiękniejszych w Polsce rezydencji arystokratycznych - książąt pszczyńskich. Poza samym pałacem warto w mieście odszukać inne ciekawe obiekty, związane z historią pałacu i miasta.
Formą i interesującymi dziejami wyróżnia się wśród nich tzw. Paleja. Pod koniec XVIII wieku dobra pszczyńskie były już rozrosłym przedsiębiorstwem, na które składały się zarówno majątki ziemskie, jak i zakłady przemysłowe. Aby nimi dobrze zarządzać należało powołać instytucję, w której zatrudnienie znaleźliby specjaliści z różnych dziedzin gospodarki. Tak narodziła się Generalna Dyrekcja Dóbr Książęcych. Jej pierwszą siedzibą była zachowana do dzisiaj kamienica przy obecnej ul. Wojska Polskiego 2 (dawniej ul. Niemiecka). Przez większość XIX wieku urzędowali tu np. generalny dyrektor, zarządca lasów, archiwista, planista itd. Z powodu braku miejsca, w 1902 roku Dyrekcja przeniosła się do nowopowstałego gmachu przy dzisiejszej ul. Witolda Antesa 4.
Podczas I wojny światowej, od jesieni 1914 roku do lutego 1917, Paleja stała się siedzibą Kwatery Głównej wojsk niemieckich. Cesarz Wilhelm II mieszkał w pałacu, ale pracował właśnie tutaj. W tym budynku zapadały ważne decyzje militarne, pracowali w nim znani dowódcy niemieccy (np. feldmarszałek Paul von Hindenburg i gen. Erich von Ludendorff) wraz z gośćmi - m.in. tureckim Enver Paszą czy bułgarskim carem Ferdynandem. W trakcie plebiscytu po powstaniach śląskich w budynku umieszczono Powiatową Międzysojuszniczą Komisję Kontrolną; za czasów PRL najdłużej gospodarzem był tutaj szpital.
Budynek Generalnej Dyrekcji Dóbr Książęcych, zwany Paleją (od francuskiego „palais”, czyli pałac) wymurowano z cegły, na podmurówce z ciosów kamiennych, na wysokość dwóch pięter. Elewacje oblicowano cegłą klinkierową. Styl – neogotyk północny. Boczne ryzality zdobią efektowne szczyty sterczynowe. Uwagę zwracają także dekoracyjne fryzy, okna i blendy z maswerkami. Do rejestru zabytków wpisano ponadto stolarkę okienną i drzwiową. Paleja otaczona jest wysokimi drzewami, które tworzą w sąsiedztwie budynku niewielki park.
teren prywatny
