Szpital przy ul. Strzelców Bytomskich w Chorzowie

Obiekty szpitalne przy ul. Strzelców Bytomskich w Chorzowie stanowią jeden z najstarszych tego rodzaju zespołów na Górnym Śląsku. Wznoszenie istniejących do dziś i pełniących nadal swoje funkcje gmachów rozpoczęto w latach 60-tych XIX. Przez kolejne dziesięciolecia powstawały kolejne budowle, z których najbardziej interesującą grupę stanowi kompleks z lat 1902-1916, łączący elementy historyzmu i secesji.

Szpitale w Chorzowie - historia

Pierwszy szpital na terenie Chorzowa, (czyli w ówczesnej Królewskiej Hucie) istniał już w początkach XIX w., a więc powstał w czasie bliskim założenia huty oraz towarzyszącej jej osady. Nie wiadomo, gdzie szpital ów się znajdował. Z uwagi na wzrost liczby ludności jeszcze przed połową XIX w. wzniesiono kolejny szpital, który leżał na terenie obecnego zespołu zabudowań dyrekcji Huty Kościuszko. Budowa istniejącego do dziś zespołu szpitalnego pierwotnie Spółki Brackiej, czyli górniczej Kasy Chorych - przy dzisiejszej ul. Strzelców Bytomskich trwała wiele lat, a zainicjowana została w latach 60-tych XIX w.

Zespół szpitalny

Najstarszym wzniesionym obiektem jest budynek obecnego Pawilonu V, który jako klinika kobieca powstał w 1866 r. Obiekt ten, na planie prostokąta, o trzech kondygnacjach, z ryzalitem od strony północnej, nakryty płaskim dachem, otrzymał dekoracyjną fasadę. Kolejne obiekty szpitalne, również na prostym planie prostokąta i o znacznie skromniejszej dekoracji fasad, aniżeli pierwszy budynek, wznoszono w latach 1873, 1875 i 1890. W 1883 powstała także reprezentacyjna willa dyrekcji szpitala, z pomieszczeniami administracyjnymi oraz mieszkaniem dyrektora. Ceglany budynek, zwracający uwagę ośmioboczną wieżyczką, posiada w elewacjach dekoracyjne formy neorenesansowe. Z biegiem czasu - przed końcem wieku XIX - powstało także kilka budynków o różnych przeznaczeniach. Kolejny kompleks budowli szpitalnych, zaprojektowanych przez znanego berlińskiego architekta Arnolda Hartmanna, wzniesiono w latach 1902-16. Otrzymały one interesujące formy architektoniczne i dekoracyjne. Należy do nich monumentalny budynek Oddziału Laryngologicznego i Chirurgii, o rozczłonkowanym układzie brył i secesyjnej ornamentyce. Innym ze wzniesionych w tym czasie obiektów jest oryginalny budynek kotłowni i warsztatów wraz z wieżą pełniącą równoczesne funkcje zabudowanego komina, wieży wodnej oraz wieży zegarowej, o typowej dla secesji fantazyjnej bryle. Interesujący jest także łączący secesję i modernizm obecny Pawilon II (Oddział Dializy Pozaustrojowej i Reumatologii) z dwoma owalnymi, kwiatowymi witrażami.

Wilhelm i Gerhard Wagner

Z tutejszym zespołem szpitalnym wiąże się osoba profesora neurochirurgii, Wilhelma Wagnera, który w 1877 r. osiedlił się w Królewskiej Hucie. Wilhelm Wagner był także botanikiem i propagatorem turystyki tatrzańskiej oraz działaczem społecznym i oświatowym. Zupełnie inaczej zapisał się w historii syn Wilhelma, Gerhard Wagner, jeden z prominentnych działaczy hitlerowskich. Przeszedł on błyskotliwą karierę, której etapami były m.in. stanowisko szefa Niemieckiego Związku Górnoślązaków oraz szefa Narodowosocjalistycznego Niemieckiego Związku Lekarskiego. Ukoronowaniem kariery były stanowiska Naczelnego Lekarza III Rzeszy oraz Pełnomocnika Führera ds. zdrowia publicznego. Gerhard Wagner był jednym z inicjatorów antyżydowskich ustaw norymberskich, a także współtwórcą programu eutanazji osób niepełnosprawnych.