Rezerwat „Szachownica” w Lipiu

Obecnie długość korytarzy Szachownicy wynosi ok. 1000 m, z czego główna część nazwana jest Szachownicą I. i liczy ok. 600 m. Do systemu należy także Szachownica II., o długości korytarzy wynoszącej ok. 200 m, a także trzy inne groty, o znacznie mniejszych rozmiarach. Główny otwór Szachownicy I. znajduje się na wysokości 215 m n.p.m., w dawnym kamieniołomie, którego wyrobisko przecina porośnięty buczyną, niewysoki masyw Krzemiennej Góry. Eksploatacja wapienia trwała tu aż do roku 1962. W jej wyniku odkryto ten system jaskiń, ale także częściowo go zniszczono, częściowo zaś przekształcono - choćby poprzez poszerzenie naturalnych korytarzy. Nazwa jaskini pochodzi od jej charakterystycznego planu, gdyż poszczególne korytarze przecinają się często pod kątem prostym, tworząc dość regularny układ. Jaskinia została nazwana w ten sposób w 1972 r., kiedy była poddawana badaniom. Szachownica utworzona została przez wody topniejącego lodowca, które działając na skałę wapienną poszerzyły pierwotne szczeliny. Jedyną formą nacieków w jaskini są niewielkie grzybki. Jaskinia Szachownica jest ważnym schronieniem i istotnym miejscem zimowej hibernacji dla wielu cennych gatunków nietoperzy objętych ścisłą ochroną prawną w tym czterech gatunków objętych ochroną w ramach obszaru Natura 2000 Szachownica PLH240004. Niepokojenie, szczególnie w okresie zimowym, jest poważnym zagrożeniem dla nietoperzy a przypadkowe wybudzanie wiąże się ze znacznym zwiększeniem śmiertelności tych zwierząt.

Rezerwat przyrody o nazwie Szachownica ma charakter rezerwatu geologicznego. Jego powierzchnia wynosi 12,7 ha, a utworzony został w 1978 r. Oprócz samej jaskini ochronie podlega także wapienne wzniesienie Krzemiennej Góry, porośnięte przez las należący do zbiorowiska o nazwie kwaśna buczyna niżowa.

UWAGA! Tekst ma jedynie charakter INFORMACYJNY. Zgodnie z obowiązującym prawem w rezerwatach przyrody zgodnie z art. 15. 1 ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U.2013.627 z późn. zm.), obowiązuje zakaz ruchu, w tym pieszego, z wyjątkiem szlaków i tras wyznaczonych przez Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska. 

  Jaskinia „Szachownica” nie jest udostępniona do ruchu turystycznego m.in. ze względu na poważne zagrożenie zawałem stropu, które zostało potwierdzone w sporządzonej przez Główny Instytut Górnictwa dokumentacji pn. „Ekspertyza określająca możliwości, metody i koszty zabezpieczenia jaskini Szachownica – projektowanego Specjalnego Obszaru Ochrony Siedlisk NATURA 2000”. 

Zwiedzanie Jaskini stanowi naruszenie prawa, szkodzi chronionym gatunkom zwierząt, ale przede wszystkim wiąże się z bezpośrednim zagrożeniem dla zdrowia i życia ludzi.

Na terenie Rezerwatu prowadzony jest projekt LIFE SZACHOWNICA realizowany przez Regionalną Dyrekcję Ochrony Środowiska w Katowicach. Szczegółowe informacje znajdują się na stronie: www.lifeszachownica.pl