Źródła Olzy

Olza jest prawym dopływem Odry. Długość rzeki wynosi 99 km, powierzchnia zlewiska 1118 km kwadratowych, z czego 479 km na terytorium Polski. Wypływająca w Beskidzie Śląskim rzeka uchodzi do Odry w rejonie Bogumina i wsi Olza. Po kilkunastu km na terenie Polski Olza wpływa w granice Republiki Czeskiej. Płynąc pomiędzy Jabłonkowem a Trzyńcem przez tereny określane mianem Zaolzia (stanowiące przedmiot historycznego sporu polsko-czeskiego), rzeka stanowi od Jasnowic granicę pomiędzy Beskidem Śląskim i Śląsko-Morawskim. W rejonie Trzyńca i Cieszyna do rzeki dochodzi ponownie granica polsko-czeska i biegnie nią aż do ujścia do Odry - za wyjątkiem odcinka w rejonie Karwiny (gdzie w całości należy do Republiki Czeskiej). Olza wraz ze swymi źródłami posiada ważne miejsce w kulturze duchowej Polaków mieszkających na Śląsku Cieszyńskim, zarówno po jednej jak i drugiej stronie granicy. Za nieoficjalny hymn Śląska Cieszyńskiego uznawana jest pieśń „Płyniesz Olzo po dolinie”. Autorem słów pieśni jest Jan Kubisz (1848-1929), pochodzący z wsi Końska (obecnie część Trzyńca po czeskiej stronie granicy). Nazwa rzeki pochodzi od staroeuropejskiej nazwy „Aliga”, związanej z wodą i wilgocią, ale także z wydzielaniem woni (być może chodziło o rzekę wydzielającą zapach, a więc np. błotnistą, bagnistą). W źródłach niemieckich od średniowiecza występuje nazwa „Olsa”. Nazwa czeska „Olše” („Olsze”), wprowadzona urzędowo w dwudziestoleciu międzywojennym jako jeden z elementów czechizacji, wzbudza kontrowersje nawet wśród dzisiejszych uczonych czeskich. Mniejszość polska mieszkająca na terenie Czech chce zresztą przywrócenia nazwy „Olza”. Przy źródłach Olzy na Gańczorce odbywają się cykliczne spotkania organizowane przez Koło Polskiego Związku Kulturalno-Oświatowego w Czeskim Cieszynie, corocznie 9 września.