Arboretum Bramy Morawskiej

Arboretum Bramy Morawskiej to ogród botaniczny położony na terenie lasu Obora w Raciborzu w granicach Parku Krajobrazowego „Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich”. Brama Morawska, której północnym fragmentem jest dolina Odry,  to obniżenie pomiędzy Sudetami a Karpatami, znajdujące się na pograniczu Polski i Czech. Jest to najcieplejszy obszar w Polsce. Arboretum to ogród botaniczny w którym dominują drzewa i krzewy. Arboretum w Raciborzu jest jedną z najchętniej odwiedzanych atrakcji turystycznych w Krainie Górnej Odry.

Atrakcje turystyczne 

Główną atrakcją Arboretum są różnorodne kolekcje roślinne oraz naturalna część leśna z licznymi okazami starych nawet 200-letnich drzew. Największą atrakcją turystyczną jest Zaczarowany Ogród, który oglądać można z platformy widokowej. Z tej perspektywy Ogród przypomina piękny kwiat w środku lasu, zachwycający bogactwem barw i kształtów o każdej porze roku. Inne atrakcje to: mini ZOO, w którym można oglądać ptaki i ssaki umieszczone w 7 wolierach i na 4 wybiegach, gród historyczny i stanowisko archeologiczne (ciałopalne cmentarzysko kurhanowe, datowane na okres między V a IX w. n.e.), trzy stawy (Żabi, Cienisty i Szuwarowy) czy edukacyjny plac zabaw Zielona Klasa.

Zaczarowany Ogród i stawy w Arboretum, fot. M. Giba

Teren Arboretum podzielić można na dwie części, z których pierwsza jest właściwym ogrodem z kolekcjami roślin i obiektami dydaktycznymi, natomiast druga ma charakter bardziej naturalny z fragmentami przyrody pozostawionej samej sobie. Arboretum zwiedzać można trasami spacerowymi, a częściowo również rowerowymi.

Historia Arboretum

Właścicielami tych terenów byli pierwotnie Piastowie śląscy, a od XIII wieku cystersi, których dziełem jest znaczna część tutejszych krajobrazów w obecnym kształcie. Na początku XIX właścicielem lasu Obora został książę raciborski August Wiktor Maria von Ratibor, a w 1928 r. przeszedł na własność miasta Racibórz. Arboretum Bramy Morawskiej zostało utworzone w 2000 r. na powierzchni 162 ha lasu Obora w Raciborzu w celu ochrony ginących gatunków i siedlisk w miejscu ich naturalnego występowania.

Świat roślin

Arboretum jest interesującym przyrodniczo terenem z licznymi okazami starych drzew, bogactwem gatunkowym roślin oraz jarami, stawami i źródłami.

Staw Żabi w Arboretum, fot. powroty.do

Teren lasu Obora charakteryzuje się dużą różnorodnością zbiorowisk leśnych (dominuje grąd subkontynentalny Tilio-Carpinetum i zbiorowiska borowe) oraz nieleśnych, a także występowaniem na naturalnych stanowiskach rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów. Wpływa na to położenie w sąsiedztwie Bramy Morawskiej (obniżenia terenu, które jest naturalnym szlakiem migracji gatunków z południowych i południowo-wschodnich rejonów Europy), rzeźba terenu (liczne pagóry porozdzielane dolinami erozyjnymi, w których płyną drobne cieki, wpadające do potoku Łęgoń, będącego dopływem Odry), warunki hydrologiczne i klimatyczne (wpływ klimatu śródziemnomorskiego, sprzyjającego gatunkom ciepłolubnym).

O walorach drzewostanu w lesie Obora decydują liczne ponad dwustuletnie dęby oraz ponad stuletnie sosny, lipy, modrzewie, graby, brzozy, olsze i świerki. Wśród roślin tworzących runo lasów można zaobserwować gatunki rzadkie w skali regionu: wyżpina jagodowego Cucubalus baccifer, kruszczyka połabskiego Epipactis albensis, lilię złotogłów Lilium martagon, ciemiężycę zieloną Veratrum lobelianum oraz cieszyniankę wiosenną Hacquetia epipactis, będącą symbolem Arboretum Bramy Morawskiej, umieszczonym w jego logo. Szczególnie atrakcyjny jest wiosenny aspekt fenologiczny runa.

Zaczarowany Ogród i platforma widokowa w Arboretum, fot. M.Giba

Stawy w Arboretum, fot. Archiwum Śląskiej Organizacji Turystycznej, www.slaskie.travel

Oprócz naturalnych siedlisk leśnych, w Arboretum znajdują się także kolekcje roślin uprawianych dla celów edukacyjnych lub estetycznych. Podziwiać tu można m.in. kolekcje: irysów, lilaków, liliowców, róż, pnączy, roślin miododajnych, roślin cebulowych oraz roślin wodnych i błotnych. Od 2012 roku na terenie Arboretum funkcjonuje Zaczarowany Ogród, zaaranżowany na powierzchni 1,1 ha w taki sposób, aby rośliny układały się w ogromny kwiat o pięciu płatkach. Jego ideą jest wzbogacenie i promowanie kolekcji roślinnych, ukazanie dziedzictwa przyrodniczego Śląska oraz uświadomienie znaczenia roślin w życiu człowieka.

Zaczarowany Ogród w Arboretum, fot. M.Giba

Widok na Staw Żabi wiosną, Archiwum Arboretum Bramy Morawskiej

Pożyteczne Grządki - kolekcja roślin miododajnych, fot. Archiwum Arboretum Bramy Morawskiej

Świat zwierząt

Arboretum jest ostoją dla wielu gatunków zwierząt. Najbogatszą grupą są owady, bo obecność dużej liczby gatunków roślin kwitnących sprawia, że „owadzia stołówka” jest stale dostępna. Zobaczyć tu można liczne kolorowe motyle, muchówki (muchy, komary, bzygi), błonkówki (trzmiele, pszczoły, osy, mrówki), chrząszcze czy pluskwiaki. Odmiennym siedliskiem są stawy i oczka wodne, gdzie obserwować można wodne chrząszcze, pluskwiaki i ślimaki oraz latające w pobliżu i nad wodą ważki. Starodrzew i martwe drzewa w Arboretum są domem dla różnych gatunków grzybów i bezkręgowców saproksylicznych. W stawach występuje kilka gatunków płazów – żab i traszek. Z gadów spotkać można najczęściej jaszczurki. Ptaki obserwowane w Arboretum, to zarówno gatunki leśne, jak i typowe dla miast czy związane z wodami. Spośród ssaków najczęściej spotykane są wiewiórki i jeże, a w lesie także dziki, lisy i sarny. W mini ZOO można zobaczyć ptactwo ozdobne, kuce i osły, świnki morskie, króliki miniaturki oraz owce kameruńskie.

Paw indyjski w mini ZOO, fot. Archiwum Arboretum Bramy Morawskiej

Czytaj też:

Kraina Górnej Odry - tu zechcesz wracać

Miasta takie jak Żory, Rybnik, Jastrzębie-Zdrój, Racibórz czy Wodzisław Śląski powszechnie zwykły być kojarzone z Rybnickim Okręgiem Przemysłowym, a zatem z ich węglowym bogactwem ukrytym pod powierzchnią ziemi. W istocie zaś, miejskie te ośrodki wespół z przyległymi do nich gminami skupionymi w Związku Subregionu Zachodniego kuszą turystów pod nowym wspólnym mianem Krainy Górnej Odry. Druga co do wielkości rzeka Polski wytyczyła w tym regionie oś, zwracając przy tym uwagę na przyrodnicze piękno zachodniej części województwa śląskiego. Jak więc doświadczyć tych terenów? Najlepiej odkrywając ich naturalne atrakcje aktywnie, na świeżym powietrzu!

więcej >>