W popularnej, letniskowej miejscowości Milówka, leżącej w dolinie Soły, na pograniczu Beskidu Śląskiego i Żywieckiego, warto zajrzeć do zabytkowego, drewnianego domostwa, w którym urządzono regionalną ekspozycję na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego. „Stara Chałupa” jest typowym przykładem tradycyjnego budownictwa ziemi żywieckiej, będąc przy tym jedną z budowli najstarszych. Legenda głosi, że nocowali tu nawet polscy królowie: uchodzący przed Szwedami Jan Kazimierz oraz Jan III Sobieski w drodze na Wiedeń.

Legendy legendami, jednak napis na belce podtrzymującej strop (tzw. tragarzu) informuje, że obiekt ten wzniesiony został w roku 1739. Budowniczym był miejscowy karczmarz, Piotr Gorel i zapewne z początku chałupa pełniła rolę karczmy. W roku 1760 gospodarstwo zakupił Sebastian Caputa, urzędnik folwarczny z Węgierskiej Górki; z kolei jego syn Jan, sam nie mając dzieci, przyjął na wychowanie siostrzeńca Marcina Kąkola, któremu przekazał chałupę w spadku. Rodzina Kąkolów gospodarzyła w chałupie aż do lat 70-tych XX wieku. Zabytkowy obiekt po przeprowadzeniu prac renowacyjnych udostępniono zwiedzającym w roku 1988. Obecnie stanowi on własność gminy Milówka i zarządzany jest przez tutejszy Gminny Ośrodek Kultury. Chałupa zbudowana jest z drewnianych bali osadzonych na kamiennej podmurówce. Bale, tworzące konstrukcję, połączone zostały na tzw. obłap i rybi ogon. Dwuspadowy dach chałupy pokryty został gontem. Wnętrze daje wiedzę na temat dawnego życia we wsiach beskidzkich w poł. XIX wieku. Do sieni wchodzimy przez drzwi o archaicznej konstrukcji. Część sieni zajmuje gliniane klepisko, gdzie młócono zboże. Na ścianach zawieszono narzędzia rolnicze. Obok znajduje się komora będąca miejscem przechowywania żywności oraz sprzętów gospodarskich. Schody prowadzą z sieni na strych, pełniący dla dawnych mieszkańców rolę wędzarni. Głowna część chaty to izba mieszkalna, która pełniła wiele funkcji. Znajduje się tu piec chlebowy z okapem, obok którego wyeksponowano rozmaite naczynia do pieczenia chleba oraz do dojenia i przechowywania mleka. Po drugiej stronie widzimy natomiast „święty kąt” z kapliczką, po obu stronach której zawieszone są obrazy o treści sakralnej. W izbie znajdują się także ławy, kołyska oraz malowana skrzynia posagowa. Za izbą znajduje się alkierz służący jako sypialnia, z zejściem do małej piwniczki. W ostatnim czasie miał miejsce kolejny remont Starej Chałupy, a obok postawiono drugi, zabytkowy budynek przeniesiony z Przyłękowa. W nim organizowane są warsztaty sztuki ludowej.

Muzeum „Stara Chałupa” w Milówce

Zobacz też wirtualne wycieczki

Szlak Architektury Drewnianej