Krzyże pokutne Ziemi Cieszyńskiej
Odsłuchaj tekst
Obiekt dodany do planera
Dodaj do planera
Zwyczaj stawiania krzyży pokutnych kultywowany był na ziemiach polskich od XIII w., a utrzymywał się powszechnie do w. XVII, (a także później). Morderca, chcąc uniknąć kary, mógł zawrzeć z rodziną swej ofiary tzw. traktat pokutny, obejmujący pewną ilość warunków. Do obowiązków sprawcy należało pokrycie kosztów przewodu sądowego i pogrzebu ofiary oraz świadczenie wobec kościoła (np. zakup wosku na świece); musiał także odbyć boso pielgrzymkę do miejsca świętego. Symbolicznym zakończeniem pokuty było postawienie krzyża. Tradycja, pomimo zapewne okazji do wielu nadużyć, wpisywała się w głęboką chrześcijańską symbolikę. Krzyż stanowił tutaj zarówno wyraz zadośćuczynienia za grzech zabójstwa, jak i stwarzał szanse na pojednanie zabójcy z rodziną ofiary. Znaki męki Chrystusa, równocześnie świadczący o zbrodni i pokucie, skłaniał przechodniów do modlitwy za dusze ofiary oraz zabójcy. Służył wreszcie ku przestrodze. Zabójca musiał także łożyć na utrzymanie rodziny swej ofiary.
Tradycja stawiania krzyży przetrwała do 1532 r., kiedy w Rzeszy (obejmującej także Księstwo Cieszyńskie) zaczął obowiązywać kodeks karny cesarza Karola V „Constitutio Criminalis Carolina”. Po tej dacie stawiano je już tylko na pamiątkę wydarzenia.
Krzyże wykuwane były z miejscowego surowca, którym w przypadku ziem polskich był zazwyczaj granit, piaskowiec, lub zlepieniec. Krzyże różniły się wielkością i kształtem, a ich wysokość wahała się od 30 do 250 cm. Sklasyfikowano kilkanaście ich odmian. Często wyryte są na nich różne napisy, znaki bądź przedstawienia przedmiotów zbrodni, takich jak noże, kusze, widły, topory, później także broń palna. Na terenie Polski naliczono ok. 600 takich obiektów, przede wszystkim na Śląsku. W ubiegłych latach krzyże padały niestety ofiarami wandalizmu, a co szczególnie gorszące, używano ich jako materiału budowlanego.
W Cieszynie zobaczymy krzyż pokutny przy ul. Majowej. Drugi z tego rodzaju obiektów znajduje się na zboczu góry Łazek, gdzie dojść można w 40 min. od przystanku PKS Brenna Skrzyżowanie. Krzyż znajduje się przy kamienistej drodze stanowiącej przedłużenie ul. Wierzbowej. Trzeci krzyż stoi w Pruchnej przy drodze z Cieszyna. Napis na nim głosi: „Roku 1645 dnia 25 lutego został w tym miejscu przez lekkomyślnych towarzyszy syn pana Jana Czerwenki, obywatela starego Cieszyna zamordowany. Boże bądź miłościw duszy jego. Amen.”
Zauważyłeś błąd w treści?
Zgłoś
