OFICJALNY PRZEWODNIK TURYSTYCZNY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
W Białej Wielkiej koło Lelowa wznosi się nad rzeką Białką niewielki pałac, zbudowany na przełomie XVIII i XIX wieku dla Ignacego Zwierkowskiego. W pierwszej połowie XIX stulecia jego właścicielem był legendarny żołnierz napoleoński, Walenty Zwierkowski, a później należał do znakomitych gospodarzy – Schuetzów. Po II wojnie światowej w pałacu urządzono szkołę, zaś obecnie pozostaje w rękach prywatnych. Klasycystyczny, dwukondygnacyjny pałac otoczony jest przez park krajobrazowy.
Biała Wielka jest, wbrew nazwie, niewielką miejscowością, położoną na wschód od Lelowa. Przez wieś przepływa, wijąc się malowniczo, rzeka Białka, której wody wykorzystano budując kilka stawów oraz młynów wodnych, które do dziś są atrakcją turystyczną. Wioska liczy już kilka stuleci, posiada mały kościółek rozbudowany z XVII-wiecznej kaplicy, ale najcenniejszym zabytkiem jest, stojący wśród drzew parkowych (na wschód od centrum miejscowości), dawny pałac Zwierkowskich i Schuetzów.
Zwierkowscy to znany polski ród, który w dziejach zapisał się szczególnie zasługami żołnierskimi. Ignacy Zwierkowski był konfederatem barskim, a na początku XIX wieku posiadał spory majątek ziemski, złożony z Drochlina, Turzyna i właśnie Białej. Rezydował w tej ostatniej, w klasycystycznym pałacu, postawionym na przełomie XVIII i XIX wieku. Syn Ignacego, Walenty Zwierkowski zdobył sławę przede wszystkim jako żołnierz napoleoński - uczestnik szarży pod Somosierrą oraz bitwy pod Wagram. Po klęsce Napoleona osiadł w Białej Wielkiej i brał czynny udział w polityce Królestwa Polskiego. Podczas powstania listopadowego ponownie chwycił za broń, a po jego upadku zmuszony został do emigracji.
W 1852 roku majątek wraz z pałacem kupił przybyły z Saksonii Adolf Ludwik Schuetz. Okazał się on wspaniałym gospodarzem, wprowadzającym w swoim majątku wiele nowinek agrotechnicznych. Z czasem rodzina Schuetzów się spolonizowała. Mimo to, w 1945 roku ich dobra znacjonalizowano, a w pałacu w Białej urządzono szkołę.
Obecnie pozostaje on w rękach prywatnych. Pałac jest obiektem murowanym, dwukondygnacyjnym, postawionym na planie prostokąta, z dwoma ryzalitami po bokach. Stylistycznie nawiązuje do klasycyzmu. Otacza go ładny park, w którym rosną pomnikowe drzewa - np. platan i tulipanowiec.
w trakcie remontu; teren prywatny
