Rynek w Jaworznie

City:
Jaworzno
Play text
Add to planner

Historia rynku

Jego historia w jego obecnym kształcie sięga prawdopodobnie roku 1825, chociaż na początku istnienia osady (przełom XIII i XIV wieku) wyznaczono centralny plac skupiający życie gospodarcze i społeczne. Rynek w Jaworznie od zawsze wyróżniał się swoim nieregularnym, nietypowym, bo trójkątnym, kształtem. Tak jak współcześnie, centralnym punktem rynku był kościół.

Zabudowa

Pierwszy, drewniany kościół, powstał w latach 1330 – 1340. Dopiero w pierwszej połowie XVI wieku zastąpił go kościół murowany. Przełomowy dla serca miasta moment nastąpił w okresie zaborów. Niemal 200 lat temu ówczesny senator Rzeczypospolitej Krakowskiej – Feliks Radwański (1756 – 1826) zainicjował stworzenie planu zagospodarowania przestrzeni pomiędzy kościołem a tzw. dworem. Realizacja projektu trwała jednak całe lata, napotykając wiele trudności. Największą z nich był ogromny pożar w 1874 roku, który pochłonął przeważającą część zabudowy miasta. Panująca wówczas bieda zmusiła mieszkańców do sprzedaży gruntów – głównymi nabywcami byli Żydzi. Po 1875 roku uchwalono decyzję o zastąpieniu budownictwa drewnianego murowanym, wyznaczając tym samym obecny rozkład zabudowy rynku. Plac szybko stał się sercem miasta, wokół którego powstawały liczne domy handlowo-usługowe. Wiele z kamienic może poszczycić się bogatą historią, zwłaszcza te należące niegdyś do społeczności żydowskiej, m.in. dawny budynek apteki i drukarnii Abrahama Silberberga w górnej części rynku. W okolicach rynku, przy ulicy Słowackiego mieścił się również szynk „Uciecha” (później bar „Jaworznianka”) należący do Adolfa Aschnowitza. Najbardziej okazały budynek stał w pobliżu dzisiejszego Muzeum Miasta Jaworzna. Była to posiadłość Chaima Neufelda, charakteryzująca się bogato zdobioną fasadą. W późniejszym okresie pełnił funkcję szpitala, a po wojnie komendy Milicji Obywatelskiej. Wciąż można także dostrzec piwniczki, w których handlowano głównie owocami, warzywami i rybami.

Zmiany

Tradycyjnie na rynku odbywały się również jarmarki, targi, wiece, zloty, a później pochody pierwszomajowe. Pod koniec XX wieku zaczął jednak tracić na znaczeniu, ze względu na słabnącą atrakcyjność i duże natężenie ruchu pojazdów (w drugiej połowie XX w. na rynku znajdował się przystanek PKS, a przed modernizacją przebiegała przez niego droga krajowa 79). Także nawierzchnia pokrywająca rynek ulegała zmianom. W XIX wieku wykorzystano do tego celu miejscowy kamień wapienny, w dwudziestoleciu międzywojennym – trotuary, w PRL nawierzchnię granitową, a później kamienną kostkę brukową.

Rynek obecnie

Obecnie przestrzeń rynku wyznaczają z jednej strony Kolegiata św. Wojciecha i św. Katarzyny z monumentalnym trójkątnym witrażem, a z drugiej nowoczesny budynek Miejskiej Biblioteki Publicznej. W celu unowocześnienia i podniesienia atrakcyjności rynku w 2007 roku prezydent miasta powołał Zespół ds. Przebudowy Rynku i jego okolic. Koncepcję urbanistyczną powierzono Pracowni Architektonicznej NOVA S.A. w Gliwicach pod kierunkiem dr Stanisława Lessaera. Powstał projekt „Rynek Od Nowa”, który uwzględnił również przebudowę otaczających rynek ulic oraz modernizację Centrum i Śródmieścia. Prace remontowe na płycie rynku rozpoczęły się w grudniu 2012 roku. Poważną zmianą było zamknięcie rynku dla ogólnego ruchu, a także zmiana nawierzchni, budowa fontann i skweru, instalacja oświetlenia, nagłośnienia i tablicy multimedialnej. 18 kwietnia 2013 roku jaworzniccy pierwszoklasiści i harcerze wraz z prezydentem Pawłem Silbertem posadzili na rynku jawor – symbol miasta. Cztery miesiące później obok jawora ustawiono pomnik drwala autorstwa, profesora ASP w Krakowie, Andrzeja Zwolaka. 9 listopada rynek w Jaworznie oddano do użytku mieszkańcom miasta.

Nagroda

W sierpniu 2014 roku ogłoszono konkurs na Najlepszą Przestrzeń Publiczną Województwa Śląskiego. Spośród 45 zgłoszonych projektów w głosowaniu internautów zwyciężył odnowiony rynek w Jaworznie. Obecnie rynek tętni życiem – jest miejscem rodzinnych spacerów, spotkań, koncertów i wielu innych imprez.

Views:  610
Location:

Jaworzno
Commune: Jaworzno
County: Jaworzno


Tourist region: 
Śląsk, Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia
New location type: 
W mieście, W centrum miasta
Category: 
Cultural heritage

General information:
Object type:  Inne

Availability All year round
Your opinion:
Rate: 5.0 (1 votes were given)
POI
Tourist Information 
Actively 
Cultural Heritage 
Nature 
Travel Agent 
Gastronomy 
Accommodation 
Tourist offer 
Entertainment 
Rental Office 
Health and Beauty 
Centra kongresowo wystawiennicze 
Route
The Route
Marked tourist route
To take off
To the finish line
PDF
KML
GPX
W pobliżu
Jaworzno
0.11 km
Weather
Katowice
Zakwaterowanie w pobliżu
Jaworzno
0.71 km
Jaworzno
0.82 km
Jaworzno
3.37 km
Jaworzno
3.56 km
Jaworzno
3.80 km
Gastronomia w pobliżu
Jaworzno
0.03 km
Jaworzno
0.04 km
Jaworzno
0.05 km
Jaworzno
0.07 km
Nearby events
Dąbrowa Górnicza
2025-07-20
14.37 km
Drodzy miłośnicy przedmiotów z duszą! Już w niedzielę, 20 lipca, teren Muzeum Miejskiego „Sztygarka” w Dąbrowie Górniczej ponownie wypełni się stoiskami pełnymi skarbów z przeszłości!
Katowice
2025-09-30
14.99 km
Pragniemy poinformować, że rozpoczynamy przygotowania do XXIX Ogólnopolskiego Konkursu Poetyckiego im. Marii Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej. Celem Konkursu jest opisanie językiem współczesnej poezji tego, co stanowiło najgłębszy sens i istotę twórczości Marii Pawlikowskiej – Jasnorzewskiej – MIŁOŚCI.
Katowice
2025-07-19
17.64 km
Driftingowe Mistrzostwa Polski 2025 – adrenalina, ryk silników i dym spod opon! Poczuj moc, dym i emocje – widzimy się na torze!
Katowice
2025-05-20
18.37 km
Wystawa Talent, pasja, intuicja nawiązuje do organizowanych w 1985 i 2005 roku wystaw przeglądowych twórczości nieprofesjonalnej w Polsce, których kuratorem był Aleksander Jackowski – najwybitniejszy polski badacz tego obszaru aktywności artystycznej.
Katowice
2025-05-20
18.37 km
W Polsce wyróżnić możemy prawie setkę różnych typów strojów ludowych. Na samym Górnym Śląsku było ich kilka, a w lokalnych odmianach – kilkanaście. Każdy miał wyjątkowy charakter i był swego rodzaju komunikatem pełnym symbolicznych znaczeń. Na Górnym Śląsku był też elementem patriotyzmu, manifestacją przynależności do narodowości polskiej.