OFICJALNY PRZEWODNIK TURYSTYCZNY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
Syjon: miejsce święte, ze Świątynią Jerozolimską, zbudowaną przez króla Salomona. Syjon: także całe miasto Jerozolima i jego mieszkańcy – dzieci Syjonu, Wybrańcy Boga. Syjon w Bielsku-Białej to centrum życia bielskich ewangelików. Wspólnota wiernych. Skupiona w najbliższych okolicach Placu Marcina Lutra – przy kościele Zbawiciela, pod pomnikiem wielkiego reformatora; w szkołach i Wydawnictwie Augustana.
Wyznawcy nauk Marcina Lutra pojawili się w Bielsku już w XVI wieku. Nie było im lekko. W katolickim państwie Habsburgów często spotykały ich prześladowania - bywało, że musieli się modlić w ukryciu, po lasach. Sytuację zmienił dopiero cesarz Józef II, wydając pod koniec XVIII wieku - patent tolerancyjny. W Bielsku, gdzie w tym czasie połowę mieszkańców stanowili ewangelicy, a połowę katolicy, ci pierwsi poczuli się swobodniej. Otrzymali pozwolenie na budowę kościoła oraz szkoły. Przyznano im tereny miejskie na Górnym Przedmieściu (obecnie teren pomiędzy ulicami: Orkana i Frycza-Modrzewskiego). Wkrótce stanął tam skromny dom modlitwy – zaczęła się budowa Bielskiego Syjonu, którą to nazwę przywołał już w 1782 roku pastor Jan Traugott Bartelmus.
Obecnie Bielski Syjon to centralny Plac Marcina Lutra i otaczające go budynki. Najważniejszy z nich, kościół Zbawiciela, swoją neogotycką formę zyskał pod koniec XIX wieku. Obok niego znajduje się jedyny w Polsce pomnik Marcina Lutra. Uroczystość odsłonięcia miała miejsce w 1900 roku – na granitowym postumencie stoi ubrany w togę reformator z Biblią w dłoniach. Najstarsza przy placu jest plebania kościoła Zbawiciela, mieszcząca się w XVIII-wiecznym, skromnym budynku dawnej szkoły. Oświacie wciąż służą również: neorenesansowa w kształcie szkoła męska i seminarium nauczycielskie (obecnie Wyższa Szkoła Administracji), szkoła żeńska (dziś Szkoła Podstawowa nr 2), czy Alumneum (teraz Gimnazjum i Liceum Towarzystwa Szkolnego im. M. Reja). Wszystkie wspomniane obiekty są pochodzenia XIX-wiecznego. Na początku ubiegłego stulecia wierni wznieśli jeszcze Śląski Ewangelicki Dom Diakonis (dziś Prokuratura Okręgowa) oraz sierociniec (teraz Dom Opieki). Pełnego obrazu Bielskiego Syjonu dopełniają miejsca pamięci. Zasłużonych pastorów uhonorowano Studnią Pastorów oraz Pomnikiem Wdzięczności i Miłości. Piękną nekropolią jest Stary Cmentarz Ewangelicki. Świadectwem żywotności luteranizmu w Bielsku- Białej jest budynek Ośrodka Wydawniczego Augustana, przy Placu Lutra 3. Siedziba wydawnictwa powstała całkiem niedawno, bo w 1991 roku.
