Jeziora Pogoria

Zagłębie Dąbrowskie ma swoje własne, małe Mazury – Pojezierze Dąbrowskie (tworzą je zbiorniki Pogoria). Tą nieco szumną nazwą określa się czasami zespół czterech zbiorników wodnych w Dąbrowie Górniczej, znanych pod wspólną nazwą Pogorii. Pogoria I, Pogoria II, Pogoria III i Pogoria IV są od lat centrami wypoczynku i rekreacji. Przyciągają plażami, kąpieliskami, pensjonatami, pubami oraz klubami jachtowymi. Akweny upodobali sobie wędkarze i... rzadkie gatunki ptaków.

Jak powstało?

„Pojezierze Dąbrowskie” powstało dzięki działalności zagłębiowskich i śląskich kopalń. Na terenach położonych na północ od dzisiejszego centrum Dąbrowy Górniczej przez dziesięciolecia pozyskiwały one tzw. piasek podsadzkowy i wypełniały nim pustki poeksploatacyjne. Powstałe wyrobiska, nie rekultywowane, napełniły się czystą wodą. W pierwszym zbiorniku pochodziła ona w dużej części z płynącej tutaj rzeczki – Pogorii. Stąd też wzięła się nazwa wszystkich pozostałych akwenów.

Pojezierze Dąbrowskie - Pogoria fot. arch. UM w Dąbrowie Górniczej

Pogoria, fot. T. Gebuś

Zespół zbiorników

Pogoria I (powierzchnia około 73 ha) powstał już w 1943 roku. W czasach PRL jej brzegi zostały dobrze zagospodarowane, tak, że ludzie przyjeżdżali tutaj na wczasy. Obecnie jest to ulubione miejsce rekreacji i wypoczynku świątecznego mieszkańców Zagłębia. Gości przyjmują hotele i pensjonaty, czynne są restauracje i puby. Bogata jest oferta zarówno dla plażowiczów, jak i miłośników sportów wodnych. Trzeba pamiętać, że Pogoria I od 1950 roku przyciąga wielbicieli żeglarstwa i kajakarstwa – działają tu liczne kluby żeglarskie. Warto wspomnieć, że na Pogorii I trenował wielokrotny niegdyś mistrz świata w sportach motorowodnych – Waldemar Marszałek.

Pogoria I, fot. M. Wróblewski, UM DG

Trasa spacerowa w okolicy Pogorii I

Trasa spacerowa w okolicy zbiornika Pogoria I wiedzie wzdłuż jego brzegu oraz przez użytek ekologiczny "Młaki nad Pogorią I".

więcej >>

Pogoria II jest chroniony jako użytek ekologiczny. Obejmuje sam akwen i tereny nadbrzeżne. W pobliżu zbiornika nastąpiła bardzo szybka regeneracja środowiska zbliżonego do naturalnego. Specjaliści rozpoznają tu następujące zbiorowiska roślinne: szuwary, murawy, zarośla, lasy łęgowe, zespoły bagienne i wodne. Z rzadkich roślin występuje tutaj m.in. grążel żółty, grzybień biały, kruszczyki i kruszyna pospolita. Z interesujących grzybów spotyka się mądziaka malinowego. Największym bogactwem Pogorii II są ptaki. Najmniejsza polska czapla, czyli bączek, znajduje się w „Polskiej czerwonej księdze zwierząt” (spisano w niej gatunki szczególnie zagrożone wyginięciem). Poza bączkiem, Pogorię upodobały sobie także chociażby remizy i pięknie ubarwione zimorodki. Spotkać tu można wiele gatunków pokrzewek. Zalew jest ponadto doskonałym miejscem rozmnażania się płazów; jego czyste wody upodobało sobie wiele gatunków ryb. Do wędkowania upoważnieni są jednak tylko członkowie Polskiego Związku Wędkarskiego. Użytek ekologiczny Pogoria II został utworzony w 2002 roku uchwałą Rady Miejskiej w Dąbrowie Górniczej. Jego obszar wynosi około 40 ha.

Pogoria II, fot. M. Wróblewski, UM DG

Trasa spacerowa w okolicy Pogorii II

Trasa spacerowa wiedzie wzdłuż brzegu zbiornika Pogoria II.

więcej >>

Pogoria III (powierzchnia około 174 ha) to przede wszystkim raj dla wielbicieli windsurfingu i nurkowania. Nad zbiornikiem powstało kilka ośrodków wypoczynkowych, działa plaża miejska i stanica wodna.

Pogoria III, M. Wróblewski, UM DG

Pogoria III, fot. M. Wróblewski, UM DG

Najmłodszym jeziorem, powstałym w XXI wieku, jest Pogoria IV (oficjalnie nazywa się „Kuźnica Warężyńska”). Jest także największym – liczy około 560 ha powierzchni. Przypisano mu rolę przeciwpowodziową, wciąż wydobywa się tutaj także piasek.

Pogoria IV, fot. T. Gębuś

Trasa spacerowa w okolicy Pogorii IV

Trasa spacerowa wiedzie wzdłuż brzegu największego ze zbiorników - Pogorii IV.

więcej >>

Przyroda

„Pojezierze Dąbrowskie”, dzięki czystym wodom i rozległym obszarom zielonym, stanowi ostoję wielu roślin i zwierząt, w tym gatunków chronionych. Wszystkie zbiorniki są doskonałym miejscem do wędkowania. W Dąbrowie Górniczej wyrobisk tych nie rekultywowano (tak, jak gdzie indziej), ale pozwolono tu odrodzić się przyrodzie. 

Zbiorniki Pogoria, fot. CDPGŚ

Zbiorniki stanowiące walor przyrodniczy tego terenu mają pochodzenie antropogeniczne − stanowią wyrobiska po eksploatacji piasku zrekultywowane w kierunku wodnym. Eksploatację na terenie największego zbiornika – Pogorii IV (zbiornik Kuźnica Warężyńska) zaprzestano po ponad trzydziestoletniej działalności kopalni, a zbiornik oficjalnie otwarto w 2005 r. Obecnie pełni on funkcję przeciwpowodziową i retencyjną, służąc jednocześnie celom rekreacyjnym. Posiada przy tym duże wartości przyrodnicze. Niezwykle bogata jest tutejsza awifauna (202 gatunki z czego 104 lęgowe). Obszar stanowi ważne lęgowisko zausznika Podiceps nigricollis, śmieszki Chroicocephalus ridibundus, mewy białogłowej Larus cachinnans, brzegówki Riparia riparia i podróżniczka Luscinia svecica, a do niedawna także mewy czarnogłowej Larus melanocephalus, rybitwy rzecznej Sterna hirundo i krwawodzioba Tringa totanus. Sprzyjające warunki do lęgów stwarzają zwłaszcza liczne i trudno dostępne wysepki. W okresie jesienno-zimowym w północnej części zbiornika można obserwować nielicznie widywanych w regionie przybyszy z północy – nura rdzawoszyjego Gavia stellata, nura czarnoszyjego Gavia arctica czy lodowca Gavia immer. Poza sezonem lęgowym zbiorniki chętnie wykorzystują czernice Aythya fuligula i głowienki A. ferina. Ich koncentracje sięgają nawet kilkuset osobników.

Zbiorniki Pogoria, fot. CDPGŚ

Ciekawa jest również szata roślinna tego obszaru. Nad zbiornikiem Pogoria I rozwinęła się roślinność torfowiskowa. Z cenniejszych gatunków roślin, jakie stwierdzono w tym rejonie wymienić można storczyki (m.in. wyblin jednolistny Malaxis monophyllos, lipiennik Loesela Liparis loeselii), a także rosiczkę długolistną Drosera anglica i tłustosza dwubarwnego Pinguicula vulgaris ssp. bicolor. Na wschodnim brzegu Kuźnicy Warężyńskiej powołano obszar Natura 2000 Lipienniki w Dąbrowie Górniczej, dla ochrony młak z gatunkami roślin chronionych, w tym jedną z najliczniejszych w kraju populacją lipiennika Loesela, gatunku będącego przedmiotem zainteresowania Wspólnoty. Ochroną w formie użytków ekologicznych objęto również zbiornik Pogoria II wraz z terenami przybrzeżnymi oraz młaki nad brzegiem zbiornika Pogoria I.

Zbiorniki Pogoria, fot. CDPGŚ

Zbiorniki Pogoria, fot. CDPGŚ

Opisywany obszar wyróżnia się również pod względem krajobrazowym, pełniąc przy tym ważną rolę  jako miejsce rekreacji i wypoczynku mieszkańców regionu.

Pojezierze Dąbrowskie - Pogoria fot. arch. UM w Dąbrowie Górniczej

Pojezierze Dąbrowskie - Pogoria fot. arch. UM w Dąbrowie Górniczej