Pałac w Gwoździanach

Gwoździany leżą w gminie Pawonków w powiecie lublinieckim. Pierwszy raz miejscowość wzmiankowana była w protokole wizytacji kanonicznej z 1679 r., jednak przypuszcza się, że istniała znacznie wcześniej. Nazwa, która pojawia się we wspomnianym dokumencie, pochodzi od staropolskiego „gwozd”, czyli las. „Gwozdany” to tyle, co „ludzie mieszkający w lesie”. Hitlerowcy, którzy usilnie germanizowali słowiańskie nazwy miejscowości na terenach Śląska po stronie niemieckiej, wprowadzili w 1936 r. nazwę „Nagelschmieden” (w przybliżeniu „wytwórnia gwoździ”), co miało być tłumaczeniem rzekomej nazwy polskiej (kojarzącej się właśnie z gwoździami). W Gwoździanach znajduje się kilka zabytków, do których oprócz drewnianego kościoła należy także opuszczony pałac z drugiej połowy XIX w., wybudowany w czasie, gdy właścicielami miejscowości był ród von Lücken, do którego należało kilka okolicznych majątków. Pałac w Gwoździanach kilkakrotnie zmieniał właścicieli. Po II wojnie i nacjonalizacji przez jakiś czas mieściło się tu przedszkole. Nieremontowany, popadał stopniowo w kiepski stan. Obecnie nie jest użytkowany. Rezydencja, mająca charakter budowli eklektycznej z wyraźnymi elementami nawiązującymi do baroku i klasycyzmu, wzniesiona została w 1886 r. Murowany z cegły budynek wzniesiony został na planie prostokąta. Jest dwukondygnacyjny, a nakryty został czterospadowym dachem z lukarnami. Fasada pałacu jest siedmioosiowa i posiada centralny, lekko wysunięty ryzalit-ganek z głównym wejściem, zwieńczony wydatnym szczytem. Ganek podtrzymuje filarami znajdujący się nad nim balkon. Narożniki pałacu posiadają dekorację w postaci boniowania. Obok opuszczonej obecnie budowli znajdują się również zabudowania czworaków, spichlerza i gorzelni. Rezydencję otacza dziczejący park.