OFICJALNY PRZEWODNIK TURYSTYCZNY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
Wyry to miejscowość położona w malowniczej, lesistej okolicy w rejonie Puszczy Pszczyńskiej. Rejon Wyr był miejscem nieco mniej znanych walk w czasie wojny obronnej 1939 r. Trzydniowe wydarzenia, mające miejsce po ataku Niemiec na Polskę, określane są przez historyków nazwą bitwy wyrskiej. Obejrzeć można tu m.in. schron bojowy „Sowiniec”, mieszczący ekspozycję na temat tych wydarzeń.
W okolicach Wyr, na początku II wojny światowej zajmowała pozycje Grupa Operacyjna Śląsk, dowodzona przez gen. brygady Jana Sadowskiego, wchodząca w skład Armii Kraków. Polscy żołnierze bronili tych terenów przed hitlerowcami przez trzy doby, od 1 września. Heroiczna bitwa toczyła się do 3 września m.in. na terenach wsi Wyry i Gostyń w rejonie Mikołowa. W szczytowej fazie walk brało udział (po obu stronach) kilkanaście tysięcy żołnierzy. Była to największa bitwa kampanii wrześniowej na Górnym Śląsku. Z polskiej strony uczestniczył w działaniach, przydzielony do Grupy Operacyjnej „Śląsk”, pociąg pancerny „Groźny” - skutecznie ostrzeliwujący pozycje niemieckie oraz uczestniczący w ewakuacji rannych. Odwrót wojsk polskich, zarządzony w nocy z 2 na 3 września, był spowodowany generalną sytuacją na froncie południowym - groźbą otoczenia naszych wojsk.
Schron bojowy „Sowiniec” to jeden z elementów polskich fortyfikacji, tworzących Obszar Warowny Śląsk. Jest obiektem średniej wielkości, a jego uzbrojenie stanowiły dwa ciężkie karabiny maszynowe typu Browning wzór 30, kalibru 7,92 mm. Przed II wojną schron ten nie został zresztą całkowicie dokończony. W obiekcie znajduje się dziś ekspozycja poświęcona wydarzeniom z 1939 roku. Obecnie odbywają się tutaj coroczne inscenizacje historyczne z udziałem grup rekonstrukcyjnych, mające upamiętnić tamte wydarzenia. Co roku, 2 września, mają także miejsce uroczystości pod pomnikiem walk wrześniowych.
