OFICJALNY PRZEWODNIK TURYSTYCZNY WOJEWÓDZTWA ŚLĄSKIEGO
Zabytkowa, drewniana dzwonnica oraz murowana zakrystia, mur kościelny i nagrobki starego cmentarza, są jedynymi pozostałościami po kościele pod wezwaniem świętych Piotra i Pawła w Pilicy. XVI-wieczna, drewniana świątynia stała do stycznia 1945 roku na wznoszącym się nad Pilicą Wzgórzu św. Piotra, gdzie przed 800 laty funkcjonowała pierwsza osada miejska, zwana Starą Pilicą. Na pagórek ten warto się wspiąć także w celu podziwiania rozległych widoków.
Pilica jest niewielkim miastem, położonym w centrum Jury Krakowsko-Częstochowskiej, u źródeł rzeki Pilicy. Miejscowość zalicza się do najstarszych osad w tej części województwa - niegdyś leżącej na terenie Małopolski. Pierwsza wzmianka o Pilicy pochodzi z początku XIII wieku, ale według tradycji ośrodek wczesnomiejski ukształtował się tutaj już w wieku XI. Jego rozwojowi sprzyjało położenie przy ważnym szlaku z Krakowa do Kalisza i dalej, w głąb Wielkopolski. Pierwotnie Pilica rozsiadła się na Wzgórzu św. Piotra, które wznosi się nieco na wschód od centrum dzisiejszego miasta. Rozwijała się tam do XIV wieku, kiedy osadę przeniesiono w inne, bardziej dogodne miejsce.
To właśnie na Wzgórzu św. Piotra został zbudowany pierwszy kościół, który był siedzibą miejskiej parafii do początku XV wieku. Postawiony z drewna obiekt przetrwał do XVI stulecia, rozpadając się wreszcie ze starości. Wkrótce jednak świątynię odbudowano, również jako drewnianą. Pod koniec XVII wieku dostawiono do niej murowaną zakrystię, a w linii muru kościelnego wzniesiono dzwonnicę o konstrukcji słupowej, z latarnią na szczycie. Jeszcze w okresie międzywojennym w Pilicy uroczyście obchodzono odpust, przypadający w święto patronów starego kościółka. W styczniu 1945 roku kościół w Starej Pilicy spłonął podczas zaciętych niemiecko-radzieckich walk frontowych.
Dziś na Wzgórzu św. Piotra możemy zobaczyć pozostałości: starą dzwonnicę, zakrystię, XVIII-wieczne, oryginalne ogrodzenie oraz nagrobki dawnego cmentarza, który otaczał świątynię (najstarszy pomnik pochodzi z 1852 roku). Malowniczości dodają temu miejscu wiekowe drzewa. Ze Wzgórza św. Piotra roztaczają się dookolne widoki na rozległe fragmenty Jury.
