Park pałacowy Krasińskich w Złotym Potoku

Złoty Potok zalicza się do najatrakcyjniejszych pod względem turystycznym miejsc na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Jego ozdobą jest m.in. zespół pałacowo-parkowy, z którym związała się historia życia znanych rodów: Krasińskich i Raczyńskich. Szczególnie malowniczo prezentuje się rozległy park przypałacowy, ze stawem o poetyckiej nazwie „Irydion”, rzeczką Wiercicą oraz pomnikowymi okazami drzew i krzewów.

O pałacu

Pałac w Złotym Potoku został zbudowany w latach 50. XIX wieku z inicjatywy gen. Wincentego Krasińskiego. W 1857 roku przebywał w nim Zygmunt Krasiński z rodziną. W 1877 w pałacu zamieszkała najstarsza córka wieszcza Zygmunta, Maria Beatrix. Wyszła ona za mąż za hrabiego Aleksandra Raczyńskiego. Małżeństwo doprowadziło pałac do stanu świetności. Ponowną renowację pałacu przeprowadził hr. Karol Raczyński na początku XX wieku.

O parku przypałacowym

Park przypałacowy ukształtowano w typowo romantycznej manierze. Zajmuje on blisko 40 ha bardzo urozmaiconej powierzchni i jest otoczony murem. Z południa na północ przecina go potok Wiercica, który zagospodarowano, tworząc kilka stawów; największy z nich, rozciągający się przed frontem pałacu, jeszcze Zygmunt Krasiński nazwał „Irydionem”. Dzisiejszy wygląd parku to dzieło Franciszka Szaniora, którego zatrudnił hr. Karol Raczyński. Szanior ukończył paryską Szkołę Hodowli Drzew i zasłynął jako twórca najbardziej znanych parków miejskich, w tym warszawskich i podjasnogórskich, oraz towarzyszących rezydencjom polskiej arystokracji. W czasach świetności w parku szumiała sztuczna kaskada na Wiercicy, z romantycznym mostkiem, a do pałacu biegła od strony zachodniej główna aleja, przy której - za budynkiem bramnym - usytuowano oranżerię oraz małą elektrownię; inne alejki wiodły na południe, w kierunku kościoła w Złotym Potoku, czy na wschód - do leśniczówki Bukówka. Szanior uzupełnił krajowy drzewostan parku wieloma egzotycznymi gatunkami drzew i krzewów. Rosną tutaj więc m.in. tulipanowce, lipy amerykańskie, choiny kanadyjskie, modrzewie japońskie czy wiązy syberyjskie. A do tego liczne krzewy, jak np. jaśminowiec wonny, kalina koralowa i suchodrzew tatarski. Jednak najpiękniejsze okazy to reprezentanci gatunków rodzimych. Dąb szypułkowy „Dziad” ma blisko 650 cm obwodu; okazała jest także lipa drobnolistna i topola biała. Na terenie parku warto - poza pałacem - zwrócić uwagę na dworek Krasińskich oraz pamiątkowy głaz z napisem: „Tutaj do ochronki prowadzonej przez hr. Stefanię Raczyńską uczęszczał Jan Kiepura, światowej sławy polski tenor”. Do rejestru zabytków trafiła także piękna – szczególnie jesienią! - aleja klonowa, tworząca drogę ze Złotego Potoku do Częstochowy, a zasadzona jeszcze za czasów Krasińskich.