Kirkut w Sosnowcu

Na terenie dzisiejszego Sosnowca znajdują się trzy cmentarze żydowskie. Największy z nich, przy ulicy Gospodarczej, powstał pod koniec XIX wieku i jest wciąż użytkowany. Na cmentarzu zachowały się piękne przykłady żydowskiej sztuki sepulkralnej, np. ohel rabina Majera Gitlera. Najstarszy kirkut odnajdziemy w Sosnowcu Modrzejowie; bardzo prawdopodobne, że założono go na przełomie XVIII i XIX wieku. Przy ul. Stalowej odnajdziemy resztki trzeciego, najmniejszego kirkutu.

Kikut przy ulicy Pastewnej

Największym skupiskiem Żydów na terenie Zagłębia Dąbrowskiego był przez długie dziesięciolecia Będzin. Drugim miejscem, w którym Żydzi osiedlali się już na przełomie XVII i XVIII wieku, był Modrzejów - dzisiejsza dzielnica Sosnowca. Tam też zachował się najstarszy kirkut. Odnajdziemy go przy ul. Pastewnej, nieopodal Czarnej Przemszy. Nie wiadomo, kiedy kirkut założono. Według niektórych historyków - pod koniec XVIII wieku. Daty umieszczone na macewach świadczą, że pierwsze pochówki miały miejsce na pewno około 1840 roku. Do tej pory zlokalizowano ponad 300 macew. Na wielu z nich widnieją interesujące, rzadko spotykane w sztuce żydowskiej symbole, jak np. wizerunek konia czy orła z polskiego godła państwowego.

Kirkut przy ulicy Gospodarczej

Pod koniec XIX wieku Żydzi z Sosnowca, chowający dotychczas zmarłych w Będzinie, założyli własny cmentarz przy ul. Gospodarczej. Zmusiła ich do tego grasująca w 1893 roku cholera. W następnych latach kirkut stał się oficjalnym miejscem pochówków sosnowieckiej gminy żydowskiej. Ogrodzenie sfinansował Adolf Oppenheim, studnię do rytualnych ablucji opłacił Adam Bergman, a dom przedpogrzebowy ufundowała rodzina Rajcherów. Na cmentarzu występują różne typy nagrobków. Są ozdobne i proste. Dominują tradycyjne, piaskowcowe, ale spotkać także można granitowe i marmurowe. W środkowej części cmentarza odnajdziemy piękne grobowce zamożnych przedsiębiorców. Ciekawy jest ohel rabina Majera Gitlera, który zmarł w 1925 roku. Przy wejściu na cmentarz postawiono pomnik z napisem:

"W hołdzie Żydom miast Zagłębia, zamordowanym przez hitlerowskich oprawców w latach 1939-1945".

Kirkut przy ulicy Stalowej

Najmniej znanym w Sosnowcu jest kirkut przy ul. Stalowej. Założono go prawdopodobnie przed II wojną światową. Zmarłych chowano tutaj do czasu likwidacji sosnowieckiego getta.