Pierwszy, gotycki kościół pod wezwaniem św. Zygmunta, zbudowano w Częstochowie jako świątynię parafialną prawdopodobnie w pierwszej połowie XV wieku. Rolę jedynej fary pełnił aż do końca XIX stulecia. Dzisiejszy jego wygląd to efekt XVIII-wiecznej przebudowy. Nadano mu wówczas wygląd barokowy. Kościół jest trójnawowy, z dwiema wieżami od frontu. W przylegającym do świątyni XVII-wiecznym budynku klasztoru znajduje się dziś plebania.

Bazylika archikatedralna pod wezwaniem Świętej Rodziny – od 1992 roku siedziba arcybiskupa częstochowskiego – jest jednym z najdłużej budowanych kościołów w Polsce. Pierwsze prace ziemne rozpoczęto w 1901 roku, a gotowe wieże poświęcono w 1997. Neogotycka świątynia imponuje rozmiarami – wspomniane wieże wznoszą się na ponad 80 metrów! Wewnątrz m.in. piękny ołtarz główny, ciekawe witraże i ładnie brzmiące organy.

Budynek starej konduktorowni pochodzi z II poł. XIX w. Jest pozostałością kompleksu obiektów starego dworca Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, od 1846 r łączącej Częstochowę z Warszawą.

Aleja Najświętszej Maryi Panny, zwana także po prostu „Alejami”, to główna i reprezentacyjna ulica Częstochowy. Tradycyjnie dzieli się całą tę arterię na Aleję Pierwszą, Drugą i Trzecią. Pomiędzy dwupasmową jezdnią poprowadzony jest bulwar dla pieszych, którym do klasztoru jasnogórskiego zmierzają liczne pielgrzymki. Wzdłuż alei zobaczymy szereg starych kamienic, wśród których przeważają budowle w stylu klasycystycznym.

W Częstochowie, w domu przy ul. Jasnogórskiej 23, czynne jest Muzeum Haliny Poświatowskiej – jednej z najwybitniejszych polskich poetek XX stulecia, która głównym tematem swych wierszy uczyniła przemijanie i miłość. Muzeum urządzono w domu rodzinnym Poświatowskiej, w którym zgromadzono nieliczne pamiątki po poetce w postaci np. maszyny do pisania, listów, fotografii czy dokumentów. Zbiory te uzupełniono postaciami ważnymi w jej życiu oraz, oczywiście, wszechobecnymi wierszami.

Na początku XIX wieku pod Jasną Górą funkcjonowały dwa ośrodki miejskie: Częstochowa i Nowa Częstochowa, zwana też Częstochówką. Do ich połączenia w jeden organizm doszło w roku 1826. Nowe, czwarte pod względem liczby ludności, miasto Królestwa Kongresowego potrzebowało okazałego ratusza - wzniesiono go w latach 1828-36, według projektu Franciszka Reinsteina. Budynek, po przebudowie w 1908 roku, reprezentuje styl eklektyczny. Obecnie mieści się w nim Muzeum Częstochowskie.

Częstochowski kościół św. Jakuba posiada interesujące dzieje. Pierwotnie pod tym wezwaniem istniała tu XVI-wieczna kaplica, zaś na jej miejscu wzniesiono w kolejnym stuleciu murowany kościół. W czasach zaborów na miejscu rozebranej świątyni władze carskie wzniosły cerkiew św. Cyryla i Metodego, co miało poniekąd wydźwięk jako demonstracja siły. Obiekt, po przejściu w ręce reaktywowanej z powrotem parafii św. Jakuba, był przebudowywany, jednak zachował cechy architektury neobizantyjskiej.

Warta to trzecia pod względem długości rzeka w Polsce, a jej źródła znajdują się w dzielnicy Zawiercia, Kromołowie, zaś ujście do Odry - w miejscowości Kostrzyń. Górny odcinek rzeki jest bardzo malowniczy i warto go poznać, spływając kajakiem z Częstochowy do dowolnego punktu w dolnym biegu. Szczególnie interesująco prezentuje się Przełom Mirowski, gdzie Warta przebija się przez wapienne skały Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej.