NOSPR - Kwartet Ślaski, To co najlepsze. Polska i Świat.

WYKONAWCY:

• Kwartet Śląski, Piotr Sałajczyk (fortepian)
• Marcin Trzęsiok prowadzenie cyklu

PROGRAM: 

• Igor Strawiński – 3 utwory na kwartet smyczkowy
• Krzysztof Penderecki – III Kwartet smyczkowy Kartki z niezapisanego dziennika
• Béla Bartók – Kwintet fortepianowy c-moll BB 13

Igor Strawiński (1882-1971) pozostawił tylko trzy drobne partytury przeznaczone na kwartet smyczkowy. Największą wagę mają Trzy utwory (1914), pisane rok po ukończeniu Święta wiosny, w momencie przełomowym – po wybuchu wojny. Wtedy to, ze względów nie tylko praktycznych (załamanie się życia koncertowego), zwrócił się Strawiński ku muzyce kameralnej. Tendencja ta okaże się zdumiewająco trwała, bo dopiero w operze Król Edyp (1927) sięgnie znów po pełną orkiestrę. Notabene, w roku 1928 zinstrumentuje także owe utwory kwartetowe, dokładając kolejną rzecz, i wydając je jako Cztery etiudy na orkiestrę. Są to drobiazgi genialne, utrzymane, jak Święto wiosny, w stylu rosyjskim: z polimetrią, z użyciem tzw. poliostinato (niezależne powtórzenia różnych komórek melodycznych w kilku głosach, zapowiadające już minimal music), z otwarciem – w ostatniej części – wymiaru transcendencji, kiedy wydaje się, że w muzyce słychać dźwięk zmrożonego dzwonu.

Trzy kwartety smyczkowe Krzysztofa Pendereckiego (ur. 1933) układają się w sugestywną opowieść: Pierwszy (1960) jest esencją sonorystycznej awangardy, Drugi (1968) świadczy o wyczerpywaniu się złóż tak agresywnej nowoczesności, Trzeci (2008) należy już do zupełnie innego świata. Zgodnie z sugestią podtytułu („Kartki z niezapisanego dziennika”), jego charakter jest retrospektywny i prywatny. Penderecki mówi wręcz o „podróży sentymentalnej”. Stąd np. cytat huculskiej kołomyjki, granej niegdyś na skrzypcach przez ojca kompozytora, który pochodził z Rohatynia. Ale odniesień – do tradycji muzycznej i do własnej twórczości – jest tu więcej. Wszystko ujęte w formę jednoczęściową, o charakterze kolażu, powiązanego jednak narracją linearną, choć meandrującą.

Kwintet fortepianowy c-moll (1904, rew. 1920) należy do juweniliów Béli Bartóka (1881-1945). Można zrozumieć, że jego dojrzałe dzieło, jedno z największych w XX wieku, przyćmiło tę młodzieńczą partyturę. Ale tym większa jest przyjemność jej odkrywania, bo muzyka ta jest czymś znacznie więcej niż tylko wprawką – mimo że utrzymana w stylu późnoromantycznym, więc trudno byłoby odgadnąć autorstwo Bartóka. Znać w niej dążenie do przełamania odziedziczonych konwencji, m.in. za pomocą elementów węgierskiego folkloru. O randze Kwintetu, w ocenie samego kompozytora, świadczy jego późniejsza rewizja.

Odbędzie sie 18 lutego (sobota), o godzinie 19.30, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, plac Wojciecha Kilara 1, Katowice.

Serdecznie zapraszamy.

źródło: www.nospr.org.pl