Budynek dawnego Liceum im. Stanisława Staszica w Sosnowcu

Zabytek ten znany jest w mieście jako dawna Szkoła Realna. Budynek mieszczący najpierw Sosnowiecką Szkołę Realną, później zaś Liceum im. Stanisława Staszica, to trzypiętrowy gmach w stylu neorenesansu, nawiązujący do wzorów włoskich. Szkoła Realna, mieszcząca się tutaj od października 1898 r., była pierwszą szkoła średnią w Zagłębiu Dąbrowskim. Później mieściło się tutaj prestiżowe gimnazjum (przemianowane w pewnym momencie na liceum) im. Stanisława Staszica, o wysokim poziomie nauczania.

Szkoła Realna

Sosnowiecką Szkołę Realną, stanowiącą pierwszą placówkę o randze szkoły średniej na terenie Zagłębia Dąbrowskiego, otwarto uroczyście w dniu 29 października 1894 r. Początkowo mieściła się w przystosowanym budynku fabrycznym, natomiast w 1898 r. przeniesiono ją do nowego, specjalnie na ten cel wzniesionego gmachu. Neorenesansowa budowla z przestronnymi salami i aulami, w tym bogato ozdobioną freskami aulą główną, ufundowana została przez Heinricha Dietela, niemieckiego z pochodzenia przemysłowca z branży włókienniczej, zasłużonego dla rozwoju Sosnowca. On to zresztą był inicjatorem powstania szkoły.

Rusyfikacja w szkole

Szkoła, podobnie jak inne tego typu placówki w zaborze rosyjskim, nastawiona była na rusyfikację młodzieży, choć dzięki jej prywatnemu charakterowi reżim był tu nieco lżejszy - uczniowie mogli, np. w czasie przerw, rozmawiać ze sobą po polsku. Z czasem wśród młodzieży zaczęły powstawać tajne kółka o charakterze patriotycznym. Na fali wydarzeń 1905 r. uczniowie rozpoczęli strajk, domagając się polskiego charakteru szkoły. Podczas brutalnego tłumienia strajku zabity został jeden z uczniów, Aleksander Malewicz. Placówka funkcjonowała do 1915 r., kiedy to została zamknięta prze Niemców. W 1916 inną sosnowiecką szkołę przemianowano na Wyższą Szkołę Realną, nadając jej imię Stanisława Staszica. Po odzyskaniu niepodległości nadano jej nazwę Gimnazjum Państwowego im. Stanisława Staszica, a od roku 1919 umieszczono ją w okazałym budynku dawnej Szkoły Realnej.

Uczniowie na wojnie

Wielu uczniów starszych klas brało w tych czasach udział w walce o polski Śląsk - dwóch z nich, Edward Stacherski i Stanisław Latosiński, poległo w starciach zbrojnych. Szkoła cechowała się wysokim poziomem i mimo upaństwowienia była płatna. W latach międzywojennych wykształciła ona ponad 600 absolwentów. Wielu oddało życie w II wojnie światowej. Podczas okupacji hitlerowcy otwarli w tym budynku zawodową szkołę techniczną dla Niemców i Volksdeutschów. Polacy zorganizowali w tym czasie tajne nauczanie, dzięki któremu już w 1945 roku przeprowadzono pierwszą, powojenną maturę. Po II wojnie placówka wznowiła działalność, zaś w 1957 r. stała się szkołą koedukacyjną. We wrześniu 1970 przeniesiono szkołę w inne miejsce, zaś w budynku umieszczono Wydział Techniki Uniwersytetu Śląskiego. Obecnie stoi opuszczony.