Książnica Cieszyńska utworzona została z początkiem 1994 r. Ogółem zbiory jej liczą ponad 130 000 woluminów dzieł drukowanych, z czego ok. 18 500 to starodruki, a ok. 17 000 to rękopisy. Wielkość tutejszych zbiorów, a także ich charakter, stanowi swoiste odzwierciedlenie bogactwa dawnej kultury Śląska Cieszyńskiego. Kulturę tę współtworzyło kilka grup narodowych i wyznaniowych. Wartość zgromadzonych dzieł wykracza znacznie poza skalę regionalną, bowiem wiele z nich pochodzi spoza ziemi cieszyńskiej, z terenu całej niemal Europy. Przede wszystkim owe zbiory stanowią odzwierciedlenie kultury piśmienniczej Polski, Niemiec i Czech. W Książnicy Cieszyńskiej znalazło się kilka kolekcji książkowych, które powstały lub przechowywane były na terenie Cieszyna, w okresie ostatnich ponad 200 lat. Do statutowych zadań Książnicy należą m.in. ochrona i konserwacja posiadanych i nabywanych zbiorów historycznych, opracowanie posiadanych kolekcji oraz publikowanie wyników badań, udostępnianie zbiorów, prowadzenie działalności informacyjno-dokumentacyjnej, inspirowanie i organizowanie badań naukowych w dziedzinie kultury piśmienniczej Śląska Cieszyńskiego, a także upowszechnianie wiedzy o kulturze tegoż regionu poprzez organizację wystaw czy sesji naukowych. Jedną z osób najbardziej zasłużonych dla gromadzenia w Cieszynie pierwszych księgozbiorów był ks. Leopold Jan Szersznik (1747-1814), jezuita, pedagog oraz pionier muzealnictwa. Książki gromadził od wczesnej młodości. Po kasacji zakonu jezuitów przez władze austriackie, w 1773 r. przejął zakonną bibliotekę w Cieszynie. Jego księgozbiór zawierał wówczas ok. 12 tysięcy pozycji. Obecnie w większej części znajdują się one w zbiorach Książnicy Cieszyńskiej. Siedzibą Książnicy Cieszyńskiej jest tzw. Kamienica Bludowskich, powstała z przebudowy w XVIII w. dawnej XIII-wiecznej mennicy książęcej. W 1902 r. ozdobiono jej elewację neorokokową dekoracją.