"Recital Mistrzowski" - NOSPR

Wykonawcy: Rūta Rikterė fortepian; Zbignevas Ibelgauptas fortepian; Bartosz Pacan klarnet

Program: Bronius Kutavičius – Roberto demonai ir angelai; Franz Schubert – Fantazja f-moll D. 940; Ferenc Liszt – poemat symfoniczny Les Préludes (wersja na 2 fortepiany); Gintaras Sodeika – SUTAPO; Eugeniusz Knapik – Tha' Munnot Waste No Time („Nie traćmy czasu”) na 2 fortepiany i klarnet; Maurice Ravel – La Valse (wersja na 2 fortepiany)

Bronius Kutavičius (ur. 1932), autor Oratorium panteistycznego oraz Ostatnich obrzędów pogańskich, zanurzony jest w pierwotnej duchowości Litwy, w której przechowały się ślady pradawnej kultury indoeuropejskiej. Jednak kompozycja Demony i anioły Roberta (2016) odnosi się do ostatniego dzieła Roberta Schumanna, tzw. Geistervariationen – czyli wariacji na temat, który obłąkanemu kompozytorowi podyktowały we śnie anioły. Kutavičius odwrócił strzałkę czasu: temat „nie z tego świata” słychać więc dopiero na końcu.

Spośród wielkich kompozytorów nikt nie napisał tyle dzieł na cztery ręce, co Franciszek Schubert (1797-1828). Wiele z nich to utwory wielkiej wagi. Wśród nich Fantazja f-moll (1828), dedykowana uczennicy, Karoline Esterházy, stanowi perłę najdroższą: pisana w obliczu śmierci, pełna dramatycznych kontrastów, zapada w pamięć przede wszystkim swym melancholijnym tematem głównym, o proweniencji węgierskiej. Cztery części utworu następują po sobie bez przerwy – cykl sonatowy przekształcił się w jednolitą, wielką opowieść.

Pierwszy w historii poemat symfoniczny Preludia (1854) opatrzył Franciszek Liszt (1811-1886) długim komentarzem: „Czyż życie nie jest szeregiem preludiów do owej nieznanej pieśni, której pierwszą wzniosłą nutę intonuje śmierć?”. Kompozytor wymienia dalej główne stacje na drodze życia: miłość, rozczarowanie, wycofanie się na łono natury i walkę, w której mężczyzna uzyskuje „pełną świadomość siebie samego i swojej siły”. Sam Liszt sporządził wersje Preludiów na fortepian na cztery ręce oraz na dwa fortepiany.

Gintaras Sodeika (ur. 1961), kompozytor i malarz (a także polityk: litewski minister kultury w latach 2003-2008), określa SUTAPO (dosł. „zbiegła”, 2010) mianem „techno akademickiego”. Chodzi więc o spotkanie tradycji i współczesności.

Do nielicznych dzieł kameralnych Eugeniusza Knapika (ur. 1951) należy Tha’ Munnot Waste No Time (dosł. „nie traćmy czasu”, 1998) na 2 fortepiany i klarnet. Utwór, według opisu w katalogu PWM, jest „pożegnaniem z muzyką fortepianową mijającego stulecia: retrospektywnym spojrzeniem na jej wzloty i meandry. To jednak tylko muzyczny świat pierwszej części kompozycji. Forma stanowi tu niepodzielną, komplementarną, dwój-jedyną całość”. Bo w części drugiej ogarnia nas czar Tajemniczego ogrodu. Z tej właśnie powieści Fances Hodgson Burnett został zaczerpnięty tytuł.

Maurycy Ravel (1875-1937) sam sporządził tę wersję poematu choreograficznego La Valse (1920). Jest to trawestacja wiedeńskiego walca – jakże wspaniała! Ale wystarczy się wsłuchać nieco dokładniej, by stwierdzić, że utwór przypomina bal na „Titaniku”: walc jest symbolem chylącej się ku upadkowi kultury mieszczańskiej, wojskowe fanfary przypominają o właśnie spełnionej katastrofie I wojny światowej.

Koncert odbędzie się 29 kwietnia (niedziela), o godzinie 18:00, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, sala kameralna, plac Wojciecha Kilara 1, Katowice.

Serdecznie zapraszamy.

źródło: www.nospr.org.pl