DYRYGENT: Christian Arming
WYKONAWCY:
PROGRAM:
Sándor Veress (1907–1992), kompozytor węgierski, od roku 1949 zamieszkały w Szwajcarii, studiował w Budapeszcie u największych mistrzów: Zoltána Kodálya (kompozycja) i Béli Bartóka (gra na fortepianie). Tak jak oni, był zarazem etnomuzykologiem (nagrania terenowe na terenie Węgier i Rumunii) i nauczycielem (do jego wychowanków należą Györgi Ligeti, Györgi Kurtág, Heinz Holliger, Jürg Wyttenbach).
Threnos in memoriam Béla Bartók (1945) pochodzi z okresu, w którym Veress łączył inspiracje muzyką ludową i dawną, w duchu neoklasycznym (na emigracji zwróci się ku indywidualnie potraktowanemu serializmu). Tren pamięci Bartóka odznacza się, jak cała twórczość Veressa, równowagą między swobodą a dyscypliną.
II Koncert skrzypcowy (1937/38) napisał Béla Bartók (1881–1945) na prośbę przyjaciela, wybitnego skrzypka, Zoltána Székelya. Dzieło powstawało w okresie perturbacji politycznych: Węgry stowarzyszyły się z Niemcami Hitlera, zaś kompozytor, zdeklarowany antynazista, po wahaniach nie zdecydował się jeszcze na opuszczenie umiłowanej ojczyzny. Koncert posiada wiele cech verbunkos (dosł. „rekrut”), węgierskiego tańca złożonego z części wolnej (lassú) i szybkiej (friss). Szczególna rola przypada technikom wariacyjnym. Bartók planował skomponować koncert jednoczęściowy, w formie wariacji (obecna część środkowa). Uległ jednak namowom Székelya, który marzył o formie klasycznej, ale zarazem nie zrezygnował z własnych założeń: część finałowa jest bowiem wariacją części głównej. Pracując nad utworem Bartók miał pod ręką wydania najnowszych koncertów skrzypcowych: Albana Berga, Kurta Weila oraz Karola Szymanowskiego. Może dlatego jest tu więcej liryzmu niż w jego wcześniejszych dziełach?
Opera Háry János (1926) oparta jest na powieści Weteran Jánosa Garaya. Stary wojak, charakter łączący cechy Don Kichota i Szwejka, opowiada w gospodzie niestworzone, ale pełne poezji historie o swych zasługach wojennych i podbojach miłosnych. Zoltán Kodály (1882–1967) ułożył z fragmentów swej opery sześcioczęściową suitę, zawierającą m.in. obraz wiedeńskiego zegara, duet miłosny oraz pyszny obraz bitwy, w której Háry János osobiście gromi Napoleona. Poetyka sennej fikcji, krewkie i melancholijne melodie węgierskie (z akompaniamentem cymbałów!), barwna instrumentacja, równowaga patosu i humoru sprawiły, że suitę tę słychać wciąż w salach koncertowych całego świata.
Koncert odbędzie się 13 października (piątek), o godzinie 19:30, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia, Sala Koncertowa, plac Wojciecha Kilara 1, Katowice.
Serdecznie zapraszamy.
źródło: www.nospr.org.pl